Het was even schrikken toen in 2015 een groot aantal vertrouwelijke documenten door een datalek openbaar werden. Klanten van de Panamese dienstverlener Mossack Fonseca werden in de spotlight gezet in gegevens die voor altijd bekend zouden staan als de Panama Papers. Het doel? Inzicht verschaffen in wat offshorebedrijven mogelijk maken op het gebied van belastingontduiking, geld witwassen en andere (illegale) praktijken.

Nederland als belastingparadijs

Er zijn heel wat ondernemers die vinden dat Nederland een belastingparadijs is. En door de gunstige regelingen voor grote ondernemers is dat wellicht waar. Maar wat de Panama Papers betreft werd er dieper gegraven dan simpelweg het bekijken van regels. Bedrijven uit allerlei landen blijken offshore ondernemingen te hebben om allerhande zaken te kunnen regelen. Dat is in beginsel niet illegaal, maar kan wel leiden tot clandestiene constructies.

Het bijzondere aan de Panama Papers was dat bedrijven met naam en toenaam bekend werden gemaakt. En daar zaten heel wat bekende bedrijven en individuen bij! 

Onderzoek naar Nederlandse bedrijven in de Panama Papers

Ook Nederlandse ondernemers ontbraken niet in de beruchte Panama Papers. Voor het oog van de wereld hingen zij daarmee aan de schandpaal. Toch duurde het even voor er werkelijke actie op volgde. Genoemde bedrijven werden uiteraard direct onderzocht. De fiscale recherche ging met verschillende zaken aan de gang en opende diverse strafrechtelijke onderzoeken op het gebied van fraude en het witwassen van geld.

De gevolgen voor Nederlandse bedrijven

De Nederlandse overheid kan niet anders dan het eigen belastingstelsel onder de loep nemen. Keuzes die gemaakt zijn met betrekking tot belastingen zijn weloverwogen gemaakt, met het oog op het stimuleren van de economie. Dat kun je niet stel op sprong veranderen. Daar waar je strenger wordt, zullen bedrijven vertrekken. Maar ook als je de teugels meer laat vieren kun je niet alle bedrijven hier houden. 

Toen Unilever Nederland wilde verlaten, was premier Mark Rutte zelfs bereid om de dividendbelasting af te schaffen. Hij probeerde daarmee een gunstiger klimaat te scheppen voor grote bedrijven als Unilever en Shell. Helaas mocht het niet baten en vertrok Unilever naar het Verenigd Koninkrijk.

Een fiscaal kartel

Sinds het uitkomen van de Panama Papers wordt er ook weer meer gepraat over het gelijktrekken van belastingen. Grote gebieden, zoals de Europese Unie, zouden dan de belastingen uniform kunnen verhogen, zodat er geen oneerlijke verschillen in concurrentie ontstaan. Je creëert dan in feite een fiscaal kartel, iets wat in iedere andere sector ondenkbaar is. Belastingen zullen hoger worden, er is meer centralisatie en er komt mogelijk meer armoede in de wereld.

Ook het verplaatsen van kapitaal naar belastingparadijzen wordt onder de loep genomen. Overwogen wordt om mensen en bedrijven te verbieden hun kapitaal naar landen op de zwarte lijst te brengen. Ook dat draagt bij aan meer macht voor overheden om belastingen te verhogen, zonder dat daar een kapitaalvlucht op volgt.

Een eind aan fiscale concurrentie

Al met al kunnen de gevolgen voor Nederlandse bedrijven én consumenten dus behoorlijk groot zijn. De komende jaren zullen gaan uitwijzen hoe ons belastingstelsel zich zal gaan ontwikkelen en welke regels en wetten er zullen worden toegevoegd om belastingontduiking en kapitaalvlucht in te perken. De wereld wil een einde maken aan fiscale concurrentie…maar ten koste van wat?